به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «تنکابن ۲۴» امام (علیه‌السلام) در این کلام خود دستور طبی مهم و کارسازی را بیان می‌کند که مراعات آن می‌تواند از بسیاری از بیماری‌ها پیشگیری کند و بر نشاط و نمو جسم و روح انسان بیفزاید، می‌فرماید: «از سرما در آغاز آن (در پاییز) بپرهیزید و در آخرش (نزدیک بهار) از آن استقبال کنید، زیرا در بدن‌ها همان می‌کند که با درختان انجام می‌دهد؛ آغازش می‌سوزاند و آخرش می‌رویاند و برگ می‌آورد»؛ (تَوَقَّوُا الْبَرْدَ فِی أَوَّلِهِ، وَتَلَقَّوْهُ فِی آخِرِهِ؛ فَإِنَّهُ یَفْعَلُ فِی الْأَبْدَانِ کَفِعْلِهِ فِی الْأَشْجَارِ، أَوَّلُهُ یُحْرِقُ، وَآخِرُهُ یُورِقُ).

پاییز آغاز سرماست؛ سرمایی آمیخته با خشکی هوا که از گرمای تابستان و نبودن باران سرچشمه گرفته و به همین دلیل برگ‌های درختان پژمرده می‌شوند و می‌ریزند و به‌اصطلاح، مرگ طبیعت فرامی‌رسد. همان مرگی که مولود خشکی و سردی است؛ ولی در آغاز بهار هوا رو به گرمی می‌رود و معمولاً باران‌های پرباری می‌بارد.

آن رطوبت و گرمی دست‌به‌دست هم می‌دهند و سبب شکوفه‌کردن درختان و برگ آوردن آنها و حیات طبیعت می‌شوند. همان‌گونه که قرآن مجید می‌فرماید: (وَتَرَی الْأَرْضَ هَامِدَةً فَإِذَآ أَنزَلْنَا علی‌ها الْمَآءَ اهْتَزَّتْ وَرَبَتْ وَأَنْبَتَتْ مِنْ کُلِّ زَوْجٍ بَهِیجٍ)؛ «و همچنین زمین را (در فصل زمستان) خشک و مرده می‌بینی و هنگامی که آب باران بر آن فرو می‌فرستیم، به جنبش درمی‌آید و رویش می‌کند و از هر نوع گیاهان بهجت‌انگیز می‌رویاند».

بدن انسان‌ها نیز جزئی از این طبیعت و متأثر از آثار آن است؛ سرمای خشک پاییز بدن‌ها را ضعیف و نحیف و آماده بیماری‌ها می‌کند، بنابراین باید خود را پوشانید و از آن دور داشت؛ ولی سرمای ملایم آغاز بهار بعد از فصل زمستان که آمیخته باحرارت کم و رطوبت بسیار است به انسان نشاط و نیرو می‌دهد و مایه نموّ و رشد بدن می‌گردد، ازاین‌رو باید به استقبال آن رفت.

ازآن‌گذشته در آغاز پاییز چون انسان به گرمای تابستان عادت کرده و باران کمتر باریده هوا آلوده است و انتقال انسان از آن گرما به سرما هرچند تدریجی است در بدن تأثیر می‌گذارد و میکروب‌های بیماری‌زا در آن نفوذ می‌کند و ازاین‌رو آگاهان می‌گویند: اگر آغاز پاییز باران‌هایی ببارد بیماری‌ها کم می‌شود؛ اما در پایان زمستان و آغاز بهار، بدن در مقابل سرما مقاوم شده، عوامل بیماری‌زا بر اثر سرما و باران بسیار کم گردیده و استقبال از سرمای بهار نه‌تنها ضرری ندارد؛ بلکه عامل نمو جسم و جان می‌شود.

بوعلی سینا در کتاب طبی خود، قانون نیز به همین نکته اشاره کرده، می‌گوید: «بدن‌ها از سرمای بهار، آن احساسی را ندارند که از سرمای پاییز دارند، زیرا هنگام سرمای بهار، بدن عادت به سرمای زمستان کرده و ازآن‌رو از آن آزار نمی‌بیند؛ ولی به هنگام سرمای پاییز که بدن عادت به گرما دارد از آن آزار فراوان می‌بیند».

البته خداوند ورود به فصول مختلف را تدریجی قرار داده تا مشکلات انتقال به حداقل برسد. نکته

مسائل بهداشتی و طبی در قرآن مجید و روایات

امروزه کتاب‌هایی به نام طب النبی (صلی‌الله علیه و آله) و طب الائمة (علیهم‌السلام) و طب الرضا (علیه السلام) در اختیار داریم که در آنها یک‌رشته دستورات طبی و بهداشتی از معصومین (علیهم‌السلام) نقل شده است، گاه نیز اشاراتی از قرآن مجید در آنها دیده می‌شود؛ مثلاً امروز دانشمندان غذاشناسی آثار فوق العاده ای برای عسل قائل اند و هرچه زمان می‌گذرد خواص بیشتری برای آن در بهداشت و درمان بیماری‌ها کشف می‌کنند. این در حالی است که قرآن مجید در سوره نحل با صراحت می‌گوید: (فِیهِ شِفَاءٌ لِّلنَّاسِ) و همچنین تعبیرات دیگری که پرده از روی مسائل بهداشتی و درمانی برمی‌دارد؛ از جمله دستور معروف پیامبر (صلی‌الله علیه و آله) که تا گرسنه نشده‌اید غذا نخورید و تا کاملاً سیر نشده‌اید دست از غذا بکشید که در واقع ناظر به آیه شریفه (کُلُوا وَاشْرَبُوا وَلا تُسْرِفُوا) است.

بسیاری از دستورهایی که درباره نوشیدنی‌ها و غذاهای حلال و حرام وارد شده مربوط به تأثیرات خوب و بد آنهاست؛ تحریم شراب و مواد مخدر، تحریم گوشت حیوانات درنده، خوردن خون و گوشت مردار و ماهیانی که در آب مرده‌اند و امثال اینها همگی ارتباط نزدیکی با زیان‌های بهداشتی آنها دارد. توصیه به خوردن میوه‌ها و سبزی‌ها و دانه‌های غذایی ارتباط آشکاری با فوائد بهداشتی آنها دارد. روایات طبی نقل شده از پیغمبر اکرم و ائمه هدی (علیهم‌السلام) نیز با صراحت این مسائل را بازگو می‌کند.

درست است که وظیفه دین و آیین، هدایت مردم به راه‌های راست و اعتقادها و برنامه‌های اخلاقی است و رسالت انبیا به‌عنوان طبیبان روحانی، درمان انواع بیماری‌های فکری و اخلاقی است؛ ولی ازآنجاکه طب جسمانی نیز رابطه نزدیکی با طب روحانی دارد گاه به سراغ این امور نیز می‌رفتند. به بیان دیگر، مسائل مربوط به‌سلامت جسم رابطه نزدیکی با سلامت روح دارد؛ ازاین‌رو سلامت جسم نیز موردتوجه اسلام بوده است که خود داستان مفصلی دارد ورود در آن عرصه، ما را از مقصود دور می‌سازد.

آنچه امام امیرمؤمنان علی (علیه‌السلام) در این کلام حکیمانه‌اش بیان فرموده نیز ناظر به همین مطلب است؛ امام (علیه‌السلام) راه سلامت بدن را در فصل خزان و بهار نشان داده و دلیل آن را نیز بیان فرموده است، می‌فرماید: سرمای پاییز و بهار با بدن‌ها همان می‌کند که با درختان انجام می‌دهد، زیرا شباهت زیادی به هم دارند.

این کلام حکمت‌آمیز، از پیغمبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله) به شکل دیگری نیز نقل شده است؛ فرمود: «اِغْتَنِمُوا بَرْدَ الرَّبیعَ فَإنَّهُ یَفْعَلُ بِأبْدانِکُمْ ما یَفْعَلُ بِأشْجارِکُمْ وَاجْتَنِبُوا بَرْدَ الْخَریفِ فَإنَّهُ یَفْعَلُ بِأبْدانِکُمْ ما یَفْعَلُ بِأشْجارِکُمْ؛ سرمای بهار را غنیمت بشمرید که با بدن‌های شما همان می‌کند که با درختان می‌کند و از سرمای پاییز بپرهیزید که با بدن‌های شما همان انجام می‌دهد که با درختان انجام می‌دهد».

شاعر نیز در این زمینه می‌گوید:

گفت پیغمبر (صلی‌الله علیه و آله) به اصحاب کبار *** تن مپوشانید از باد بهار

چون که با جان شما آن می‌کند *** در بهاران با درختان می‌کند

انتهای خبر/