امروز در گفتگویی با عباس رجایی درباره گذشته،حال و آینده جشنواره تئاتر ترنج، این رویداد فرهنگی مهم در غرب مازندران پرداختیم که در روزهای آینده ششمین دوره این جشنواره برگزار خواهد شد.
از شما سپاسگزاریم که وقت خود را در اختیار ما قرار دادید. لطفاً در ابتدا، از تاریخچه و ایده شکل‌گیری جشنواره تئاتر ترنج برایمان بگویید؟
با سپاس از شما. باید توضیح دهم که این جشنواره قدمتی حدود ۲۲ سال دارد. ایده اولیه آن در سال‌های ۱۳۸۲ و ۱۳۸۳توسط انجمن پیشکسوتان نمایش و با همراهی مرحوم استاد ناطقی کلید خورد. همان زمان از این انجمن خواسته شد تا برنامه‌ای تعریف کند که نتیجه آن، تعریف “جشنواره تئاتر ترنج” در محدوده غرب استان مازندران، از محمودآباد تا رامسر، بود. اولین دوره این جشنواره در بهمن ماه ۱۳۸۳ به اجرا درآمد.
در طول این سال‌ها، روند برگزاری جشنواره چگونه بود؟
متاسفانه باید اعتراف کنم که در طول این سال‌ها، برخورد مدیران استانی با این جشنواره یکسان نبود. اگرچه در مراسم اختتامیه شرکت می‌کردند و قول‌های متعددی برای تداوم سالانه آن می‌دادند، اما این وعده‌ها محقق نشد و جشنواره تا دوره پنجم به شکل “المپیکی” و کاملاً نامنظم برگزار می‌شد. به طوری که گاهی فاصله بین دوره‌ها به ۳ الی ۴ یا حتی ۵ سال می‌رسید. پنجمین دوره آن نیز حدود ده سال پیش برگزار شد.
چه عواملی باعث توقف طولانی‌مدت جشنواره پس از دوره پنجم شد؟
ادامه آن روند، ناشی از سیاست‌گذاری‌های غلط در مورد تئاتر این منطقه بود. این سیاست‌ها باعث شد فاصله برنامه‌نویسان و هنرمندان با “ترنج” بیشتر و بیشتر شود. اگرچه دغدغه‌های نصفه‌نیمه‌ای برای برگزاری وجود داشت، اما بدون کار کارشناسی و برنامه‌ریزی شده بود و احتمالاً تنها انگیزه، اعلام برگزاری یک جشنواره در دوره مسئولیت افراد بود. کیفیت جشنواره لازم را نداشت و حتی با مطالعه فراخوان آن زمان هم می‌شد فهمید که کارشناسی شده نیست. پس از آن، بروز کرونا و همچنین برخوردهای نامناسب برخی مدیران در سطح شهرستان، فاصله بیشتری بین اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی و جامعه هنرمندان ایجاد کرد.
با این پیشینه، چگونه مجدد احیای جشنواره در دستور کار قرار گرفت و چه روندی برای آن طی شد؟
زمانی که من در سال حدود ۱۴۰۰ یا ۱۴۰۱ به این اداره آمدم، مبنا و سیاست خود را بر تعامل، حفظ کرامت انسانی و رعایت اخلاق قرار دادیم. در حوزه برنامه‌ریزی فرهنگی، یک برنامه سه‌ساله طراحی کردیم. در سال اول، هدف ما توجه بیشتر به کمیت و جذب حداکثری هنرمندان از طریق سیاست‌های حمایتی و انگیزشی بود که این اتفاق با موفقیت رخ داد. در سال دوم، هدف برقراری تعادل بین کمیت و کیفیت بود. و در سال سوم، سیاست به سمت کیفی‌سازی سنگین‌تر شد. در این مرحله، با رصد فعالیت‌های تئاتر غرب استان توسط انجمن نمایش، به این نتیجه رسیدیم که زمان ارائه پروپوزال جامع برای برگزاری ششمین دوره فرارسیده است. خوشبختانه با پیگیری‌های انجام شده و با آمدن جناب آقای دکتر محمدی به مدیریت کل ارشاد مازندران، مجوز برگزاری بلافاصله صادر شد.
برای اجرای موفق این دوره، چه اقدامات عملی و تشکیلاتی انجام دادید؟
اولین اقدام پس از صدور مجوز، تشکیل “اتاق فکر جشنواره” با حضور ۱۵ الی ۱۶ تن از هنرمندان برجسته و اساتید دانشگاه در سه جلسه بود. خروجی این جلسات، تصمیم به ایجاد یک دبیرخانه قوی بود. با اتفاق نظر حاضرین، آقای نعیم صالحی – هنرمند برجسته تئاتر استان و دارنده عنوان محبوب‌ترین بازیگر مرد آسیا از یک فستیوال در کامبوج – به عنوان مسئول دبیرخانه ششمین دوره انتخاب شد. دفتر دبیرخانه در محل دفتر انجمن نمایش افتتاح شد و ایشان در هر شهرستان از محمودآباد تا رامسر، یک نماینده برای رصد فعالیت‌ها و تشویق گروه‌ها به شرکت در جشنواره تعیین کردند. حاصل این تلاش‌ها، ارسال ۱۳ اثر به دبیرخانه و انتخاب ۶ اثر برای حضور در مرحله نهایی جشنواره بود. همچنین کمیته‌های مختلفی از قبیل کمیته مالی و پشتیبانی، کمیته فنی و هنری، و کمیته تبلیغات و اطلاع‌رسانی تشکیل و مشغول به کار شده‌اند.
نحوه اجرا و برنامه‌ریزی زمانی این دوره از جشنواره به چه شکل است؟
جشنواره از ۵ الی ۸ آبان برگزار می‌شود. یک ویژگی متمایز این دوره، اختصاص یک روز کامل به هر گروه برای آماده‌سازی و اجراست که در مقایسه با بسیاری از جشنواره‌ها که تنها چند ساعت وقت در اختیار گروه‌ها می‌گذارند، کم‌سابقه است. اجراها در دو سالن (بلک باکس استاد متین و سالن آمفی‌تئاتر) و در ساعات بعدازظهر برگزار می‌شوند. پس از هر اجرا، جلسه نقد و بررسی همان اثر با حضور کارشناسان برگزار خواهد شد. مراسم اختتامیه نیز انشالله با حضور مسئولان شهرستان برگزار خواهد شد.
به نظر شما، مهم‌ترین “آورده” و دستاورد جشنواره تئاتر ترنج برای جامعه فرهنگی و هنری منطقه چیست؟
برگزاری این جشنواره دستاوردهای متعددی دارد. ایجاد شور و نشاط اجتماعی: در شرایط سخت اقتصادی، ایجاد شادابی برای ۱۰۰ الی ۲۰۰ هنرمند مستقیماً به جامعه تسری پیدا می‌کند. هنرمندان به عنوان الگوهای اجتماعی عمل می‌کنند و رفتار آن‌ها تاثیر مستقیمی بر مردم، به ویژه نسل جوان دارد. پشتوانه‌سازی برای تئاتر استان: جشنواره ترنج یک بازیکن‌ساز قوی است. به عنوان مثال، در سی و هفتمین دوره جشنواره تئاتر استان مازندران، از حدود ۳۰ اثر حاضر، ۱۵ الی ۱۶ اثر متعلق به غرب استان بود که ۱۲ الی ۱۳ مورد از آن‌ها، آثاری بودند که در ترنج نیز شرکت داشتند. کارشناسان جشنواره استانی تاکید کردند که بدون برگزاری ترنج، شاهد ۳۵ اثر در جشنواره استانی نبودیم. و تثبیت جایگاه تنکابن: تنکابن همواره به عنوان “قطب تئاتر استان مازندران” و “مهد تئاتر” شناخته می‌شود. این شهرستان دارای گونه‌های متنوع تئاتر از جمله تئاتر خیابانی، تعاملی، محیطی، صحنه‌ای و بلک باکس است که این تنوع، مرهون حضور هنرمندان تحصیل‌کرده و علمی است.
از حمایت‌های مسئولین محلی بگویید؟
باید صریحاً عرض کنم که حمایت جناب دکتر شکوهی فرماندار فرهنگی شهرستان را هیچ‌گاه فراموش نمی‌کنم. ایشان به واقع یک فرماندار فرهنگی هستند. وقتی به اجرای کنسرت موسیقی ما می‌آیند، در سالن می‌نشینند و تا آخر اجرا می‌مانند. برای اجرای تئاتر می‌آیند از اول تا آخر می‌نشینند. برای دیدن نمایشگاه ۴۵ دقیقه وقت صرف می‌کنند. از بخشداران محترم نیز بسیار سپاسگزارم؛ آقای مهندس آزادبر(بخشدار اسبق خرم‌آباد )، دکتر قاسمی(بخشدار خرم‌آباد )، آقای مداح(بخشدار کوهستان)، آقای پورآهنگریان(بخشدار مرکزی)و آقای مهری بخشدار نشتا)، همه این بزرگواران به من و جامعه فرهنگ و هنر لطف دارند. از شهرداری‌ها نیز برای کمک‌های تبلیغاتی تشکر می‌کنم، هرچند انتظار دارم این کمک‌ها بیشتر از این باشد.
جشنواره‌ها معمولاً با آسیب‌هایی نیز همراه هستند. مهم‌ترین دغدغه شما در این زمینه چیست؟
یکی از اصلی‌ترین آسیب‌ها، جایزه‌محوری افراطی است. برای برخی هنرمندان، دریافت جایزه به معنای “دیده شدن” و رسیدن به اوج است و اگر جایزه نگیرند، احساس می‌کنند اثرشان بد بوده است. باید به هنرمندان آموزش داد که انتخاب شدن در یک رویداد داوری‌محور، به معنای فاصله فرسنگ‌ها بین آثار برگزیده و غیربرگزیده نیست؛ بلکه یک خط باریک و گاهی یک مسئله سلیقه‌ای مبتنی بر اصول علمی، ملاک انتخاب است.
در پایان، چه سخنی با مردم دارید؟
من به نمایندگی از جامعه بزرگ فرهنگ، هنر و رسانه، از مردم عزیز تنکابن دعوت می‌کنم تا با حضور خود از عشق و زحمت هنرمندان حمایت کنند. تئاتر بدون حضور مخاطب به کمال نمی‌رسد. ما متنی را انتخاب یا می‌نویسیم، تمرین می‌کنیم و همه تلاش‌مان برای اجرا در مقابل چشمان بینندگانی است که کار هنرمندان منطقه خودشان را می‌بینند. از مردم می‌خواهم به این عشق احترام بگذارند و پای تماشای آثار بنشینند. از تمامی مسئولین به ویژه جناب دکتر شکوهی فرماندار، حجت‌الاسلام حاج آقا هدایتی امام جمعه، بخشداران و شهرداران محترم نیز مجدداً تشکر می‌کنم و امیدوارم حمایت‌هایشان از جامعه فرهنگ و هنر تداوم داشته باشد.
انتهای خبر/
