به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «تنکابن ۲۴» امام علی‌(علیه‌السلام) در این جمله‌ی کوتاه و پرمعنا می‌فرماید:

«فَاعِلُ الْخَیْرِ خَیْرٌ مِنْهُ، وَ فَاعِلُ الشَّرِّ شَرٌّ مِنْهُ» یعنی «انجام‌دهنده‌ی کار نیک از کار نیکش بهتر است و انجام‌دهنده‌ی کار بد از کار بدش بدتر.»

درباره‌ این‌که چگونه فاعلِ خیر بهتر از فعلِ خود است و فاعلِ شر بدتر از فعلِ خود، وجوهی به نظر می‌رسد:

نخست این‌که همواره فاعل از فعلِ خود قوی‌تر است. به همین دلیل، اگر کار نیک باشد، آن فاعل از کارش قوی‌تر، و اگر کار بد باشد، از کارش بدتر است.

دیگر این‌که شخصی که کاری انجام می‌دهد، غالباً دارای مَلَکه‌ی آن است و آن مَلَکه می‌تواند سرچشمه‌ی کارهای فراوانی شود. بنابراین، اگر کسی را ببینیم که مثلاً یتیمی را نوازش می‌کند و دستِ افتاده‌ای را می‌گیرد، می‌دانیم که او دارای صفتی درونی است که می‌تواند سرچشمه‌ی ده‌ها و گاه صدها و هزاران کار مانند آن شود و به همین دلیل، از کارش بهتر است.

سوم این‌که کسانی که کار نیکی انجام می‌دهند، بسیار می‌شود که آرزو دارند بهتر از آن را انجام دهند، ولی امکانات آن در اختیارشان نیست. به تعبیر دیگر، همت‌شان از آن‌چه انجام می‌دهند بسیار بالاتر است و گاه به زبان جاری کرده، می‌گویند: افسوس که بیش از این توان نداریم و اگر می‌توانستیم، چنین و چنان می‌کردیم.

به همین شکل، بسیار می‌شود که شروران نیز دارای چنین باطنی هستند؛ یعنی اگر قدرت و توانی داشتند، شرارت را به مرتبه‌ی بالاتری می‌رساندند.

در حدیثی از امام باقر‌(علیه‌السلام) می‌خوانیم «نِیَّةُ الْمُؤْمِنِ خَیْرٌ مِنْ عَمَلِهِ، وَ ذٰلِکَ لِأَنَّهُ یَنْوِی مِنَ الْخَیْرِ مَا لَا یُدْرِکُهُ؛ وَ نِیَّةُ الْکَافِرِ شَرٌّ مِنْ عَمَلِهِ، وَ ذٰلِکَ لِأَنَّ الْکَافِرَ یَنْوِی الشَّرَّ وَ یَأْمُلُ مِنَ الشَّرِّ مَا لَا یُدْرِکُهُ» یعنی نیتِ مؤمن از عملش بهتر است، زیرا کارهای خیری در دل دارد که نمی‌تواند آن‌ها را انجام دهد، و نیتِ کافر بدتر از عمل اوست، زیرا کارهای بدی در سر دارد که توان انجام آن‌ها را ندارد.

بعضی برای این تفاوت، وجه چهارمی نیز ذکر کرده‌اند و آن این‌که هر کس کارِ خیری انجام می‌دهد، معمولاً عواملِ بازدارنده‌ای از جمله هوا و هوس‌ها را در دل دارد و در برابر آن‌ها مقاومت می‌کند و آن عوامل را به عقب می‌راند و کارِ خیر را انجام می‌دهد؛ به همین دلیل، از کارش باارزش‌تر است.

و به عکس، کسی که کارِ بدی انجام می‌دهد نیز عواملِ بازدارنده‌ای از قبیلِ فطرتِ الهی و اوامر و نواهیِ آسمانی در برابر اوست، ولی به همه‌ی آن‌ها پشت پا می‌زند و به سراغِ شر می‌رود؛ به همین دلیل از عملش بدتر است.

البته منافاتی میان این وجوهِ چهارگانه نیست و همه‌ی آن‌ها ممکن است در معنای حدیث جمع باشد.

انتهای خبر/