به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «تنکابن ۲۴» این جملهٔ حکمت‌آمیز، خواه مقارن ایام سقیفه گفته شده باشد یا در شورای شش‌نفرهٔ عمر برای انتخاب خلیفه پس از او، اشاره به مسئلهٔ خلافت می‌کند که حق مسلم اهل‌بیت (علیهم‌السلام) و امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) بود. حضرت می‌فرماید «لَنا حَقٌّ، فَإِنْ أُعْطیناهُ، وَ إِلّا رَکِبْنا أَعْجازَ الإِبِلِ، وَ إِنْ طالَ السُّرى» یعنی ما را حقی است که اگر به ما داده شود، (آزادیم) وگرنه (همچون اسیران و بردگانی خواهیم بود که) در عقب شتر سوار خواهیم شد، هرچند حرکت آن شتر، زمانی طولانی در تاریکی بگذرد.
با توجه به این‌که «أعجاز» جمع «عَجُز» به معنای پشت، و «سُرى» به معنای سیر شبانه است، مفسران دربارهٔ منظور از این تشبیه، احتمالاتی داده‌اند؛ مرحوم سید رضی می‌گوید «این کلام از سخنان لطیف و فصیح امام است و معنای آن این است که اگر حق ما به ما داده نشود، همچون افراد خوار و بی‌مقدار خواهیم بود؛ و این بدان سبب است که کسی که پشت سر دیگری سوار بر مرکب می‌شود، در قسمت عقب مرکب خواهد بود، همچون بنده و اسیر و کسانی که در جایگاه آن‌ها هستند.»
(قالَ الرَّضىُ: وَ هذا مِنْ لَطیفِ الْکَلامِ وَ فَصیحِهِ، وَ مَعْناهُ: أنَّا إنْ لَمْ نُعْطَ حَقَّنا کُنّا أذِلّاءَ، وَ ذلِکَ أنَّ الرَّدِیفَ یَرْکَبُ عَجُزَ الْبَعیرِ کَالْعَبْدِ وَ الأَسِیرِ وَ مَنْ یَجْری مَجْراهُما)
تفسیر دیگر آن است که اگر حق ما را به ما ندهند، به زحمت و مشقت فراوان خواهیم افتاد، همان‌گونه که شخص ردیف دوم به هنگام سوار شدن بر شتر، چنین حالی خواهد داشت.
تفسیر سوم این است که اگر ما به حق خود نرسیم، مخالفان ما برای مدتی طولانی ما را به عقب خواهند انداخت و ما نیز طبق فرمودهٔ پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله)، صبر خواهیم کرد و برای گرفتن حق خویش، دست به شمشیر نخواهیم برد.
این احتمال نیز بعید نیست که هر سه تفسیر در مفهوم کلام امام (علیه‌السلام) جمع باشد؛ به این معنا که اگر ما را از حق خود محروم سازند، هم ما را به خواری می‌کشانند، و هم به زحمت و مشقت می‌افکنند، و هم مدت طولانی ما را از حق‌مان محروم می‌دارند؛ و به فرمان پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) ناچاریم صبر کنیم.
هر یک از این تفسیرهای سه‌گانه را که انتخاب کنیم، اشاره به این نکته است که مخالفان ما افراد بی‌رحمی هستند که تنها به غصب حق ما قناعت نمی‌کنند، بلکه اصرار دارند ما را به ذلت و زحمت بیفکنند و هرچه بیشتر، رسیدن ما را به حق‌مان تأخیر بیندازند. همان‌گونه که تاریخ این واقعیت را نشان داد؛ دشمنان امام (علیه‌السلام) هفتاد سال بر فراز تمام منابر در سراسر جهان اسلام آن حضرت را لعن کردند، فرزندانش را در کربلا به خاک و خون کشیدند، و خاندان او را به اسارت بردند، و آنچه از ظلم و ستم از دستشان برمی‌آمد، روا داشتند. ولی آن‌ها صبر کردند تا این شب تاریک و سیاه و ظُلمانی برطرف شود.
و البته باور ما این است که پایان این شب سیاه و ظلمانی، همان ظهور مهدی موعود (علیه‌السلام) خواهد بود که در آن زمان، حق به صاحب حق می‌رسد و جهان دگرگون می‌شود، و عالم دیگری جای این عالم ظلمانی را خواهد گرفت.
وَ قَالَ عَلَيهِ السِّلَامُ
لَنَا حَقٌّ، فَإِنْ أُعْطِينَاهُ، وَ إِلاَّ رَکِبْنَا أَعْجَازَ الأِبِلِ، وَ إِنْ طَالَ السُّرَى.
امام (عليه السلام) فرمود:
ما را حقى است که اگر به ما داده شود (آزاديم) و الّا (همچون اسيران و بردگانى خواهيم بود که) در عقب شتر سوار خواهيم شد، هر چند حرکت آن شتر زمانى طولانى در تاريکى بگذرد.
سيد رضى در ادامه اين سخن مى گويد «اين کلام از سخنان لطيف و فصيح امام است و معناى آن اين است که اگر حق ما به ما داده نشود همچون افراد خوار و بى مقدار خواهيم بود و اين بدان سبب است که کسى که پشت سر ديگرى سوار بر مرکب مى شود در قسمت عقب مرکب خواهد بود، همچون برده و اسير و مانند آن ها»؛ (قالَ الرَّضىُ وَ هذا مِنْ لَطيفِ الْکَلامِ وَ فَصيحِهِ وَ مَعْناهُ أنّا إنْ لَمْ نُعْطَ حَقَّنا کُنّا أذِلّاءُ وَ ذلِکَ أنَّ الرَّديفَ يَرْکَبُ عَجُزَ الْبَعيرِ کَالْعَبْدِ وَ الاْسيرِ وَمَنْ يَجْرى مَجْراهُما).
انتهای خبر/
